Phay thuận - phay nghịch là gì? Khái niệm và ưu nhược điểm

Phay thuận – phay nghịch là hai phương pháp phổ biến trong gia công phay CNC. Mỗi phương pháp đều có những ưu điểm và hạn chế riêng, tùy thuộc vào yêu cầu cụ thể của công việc. Việc hiểu rõ khi nào áp dụng mỗi phương pháp và những lưu ý cần thiết trong quá trình gia công sẽ giúp người lập trình tối ưu hóa hiệu quả và đạt được kết quả tốt nhất.

Nội dung bài viết

Phay thuận – phay nghịch là gì?

Để nắm rõ khái niệm phay thuận – phay nghịch, trước tiên bạn cần hiểu về quá trình phay. Điều này sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng thể về phay nói chung và các phương pháp phay thuận, phay nghịch.

Phay là quá trình gia công vật liệu từ dạng thô thành sản phẩm hoàn thiện, được thực hiện trên máy phay. Hiện nay, phay được thực hiện trên các máy CNC hiện đại, mang lại nhiều ưu điểm cho người sử dụng.

Quá trình gia công trên máy CNC gọi là phay CNC, bao gồm việc sử dụng các công cụ cắt như dao phay, tỉa, mài,… quay với tốc độ xác định và tiếp xúc với chi tiết gia công, trong khi chi tiết này được cố định bởi đồ gá.

Khi gia công, lưỡi cắt và chi tiết có thể chuyển động theo cùng hướng hoặc ngược chiều nhau, từ đó chia thành hai phương pháp: phay thuận và phay nghịch.

Phay thuận là quá trình dao quay cùng chiều với hướng di chuyển của bàn máy.
Phay nghịch là quá trình dao quay ngược chiều với hướng di chuyển của bàn máy.

Đặc điểm của phương pháp phay thuận – phay nghịch

– Phay thuận: Được áp dụng khi phay các đường viền ngoài của phôi. Dao quay theo chiều kim đồng hồ, di chuyển dọc theo đường viền bên ngoài của phôi.

– Phay nghịch: Dùng để phay các đường viền bên trong của phôi. Dao quay ngược chiều kim đồng hồ, di chuyển dọc theo đường viền bên trong của phôi.

Ưu và nhược điểm của phay thuận – phay nghịch

phay-thuan-phay-nghich — *Phay thuận – phay nghịch là hai phương pháp phổ biến trong gia công phay CNC*

Khi áp dụng phương pháp phay thuận – phay nghịch, việc nắm vững các ưu và nhược điểm của từng phương pháp là rất quan trọng để chọn lựa kỹ thuật phù hợp với yêu cầu và hình dạng sản phẩm cần gia công.

Phay thuận
Ưu điểm:

Dao có chiều dài cắt ngắn, giảm ma sát, giúp tăng tuổi thọ.
Việc kẹp chi tiết dễ dàng, ít rung, và đảm bảo độ chính xác cao cho bề mặt gia công.
Tiết kiệm điện năng.
Phù hợp với máy phay cũ mà không gây ra sự cố với trục vít.

Nhược điểm: Cần có thiết bị loại bỏ khe hở trên máy phay, nếu không có thể gây ra sự chuyển động không chính xác của trục vít.

Xem thêm: Lệnh G90 tiện CNC là gì? Sự khác nhau giữa lệnh 90 và lệnh 91

Phay nghịch
Ưu điểm:

Tiêu thụ ít năng lượng hơn.
Phù hợp với máy phay cũ.

Nhược điểm:

Ma sát lớn, làm giảm độ sắc bén của dao, dẫn đến tuổi thọ thấp.
Dao dễ bị rung, khiến bề mặt gia công thô ráp và độ chính xác không cao.
Tiêu thụ nhiều năng lượng hơn.
Phương pháp này khá phức tạp, không thích hợp cho gia công các chi tiết mỏng.

Khi nào nên lựa chọn phay thuận – phay nghịch

Dao phay phá thô — *Phay thuận thường có xu hướng làm dao lướt nhẹ trên bề mặt*

Để đạt hiệu quả cao khi gia công bằng hai phương pháp phay thuận – phay nghịch, bạn cần lưu ý một số yếu tố sau:

Phay thuận

Không phù hợp với việc gia công các vật liệu đúc, rèn hoặc các phôi có vảy trên bề mặt.
Thích hợp cho gia công các phôi dài và mỏng.
Được sử dụng hiệu quả trong việc làm nhẵn bề mặt của chi tiết.

Phay nghịch

Phù hợp với gia công bề mặt các vật liệu đúc, rèn, vật liệu cứng, và các yêu cầu có độ chính xác không quá cao.
Thích hợp để gia công các rãnh trên chi tiết.

Ngoài ra, khi gia công từ phôi dày xuống mỏng, cần chú ý đến vị trí của dao phay. Lưỡi dao phải cắt vào phôi khi phôi còn dày và khi lưỡi dao cắt ra thì phôi sẽ trở nên mỏng, giúp đảm bảo quá trình phay diễn ra ổn định.

Xem thêm: Tìm hiểu nguyên lý gia công trên máy phay CNC chi tiết nhất

Lưu ý khi thực hiện phay thuận – phay nghịch

Để tối ưu hóa quá trình phay thuận và phay ngược, bạn cần lưu ý các điểm sau:

Phay thuận thường có xu hướng làm dao lướt nhẹ trên bề mặt, trong khi phay ngược sẽ có xu hướng ăn sâu vào vật liệu. Vì vậy, khi gia công các góc bên trong của chi tiết, phương pháp phay thuận sẽ là sự lựa chọn lý tưởng.
Đối với các vật liệu mềm như đồng, phay ngược sẽ đem lại hiệu quả tốt hơn. Trong khi đó, nếu vật liệu cần được mài hoàn thiện, phay thuận sẽ phù hợp hơn.
Khi gia công các vật liệu khó chế tạo, phương pháp phay thuận giúp giảm biến dạng cắt, giảm lực cắt và tiết kiệm điện năng.
Đối với vật liệu cứng, như gia công phôi rèn, phay ngược sẽ là lựa chọn tốt nhất.
Quá trình gia công trên máy phay CNC, thường được thực hiện trên cơ sở máy phay thông thường, giúp tránh hiện tượng da cứng trên bề mặt gia công. Vì lý do này, phay thuận thường được ưu tiên sử dụng trên máy phay CNC.

Thực tế, người lập trình nên linh hoạt sử dụng cả hai phương pháp phay tùy thuộc vào yêu cầu sản phẩm. Tuy nhiên, mỗi phương pháp sẽ có ưu điểm và cách sử dụng tối ưu riêng biệt cho từng ứng dụng.

Hiểu rõ đặc điểm và ứng dụng của từng phương pháp gia công sẽ giúp bạn lựa chọn được phương pháp phù hợp, từ đó tối ưu hóa năng suất và giảm thời gian cắt gọt. Việc sử dụng phương pháp phay thuận – phay nghịch đúng cách sẽ mang lại hiệu quả gia công cao hơn.

Hãy theo dõi Taikan để nhận thêm những thông tin hữu ích về máy CNC, gia công CNC và lập Trình CNC.

NHÀ PHÂN PHỐI ĐỘC QUYỀN THƯƠNG HIỆU TAIKAN TẠI VIỆT NAM